OKSİJEN GAZI
Yeryüzünde bulunan en bol elementlerden biri olan oksijenin atom numarası 8 olup, bileşiklerinde –2 değerlik alır. Oksijenin diğer elementlerle oksit oluşum reaksiyonlarının çoğu ekzotermiktir ve dışarıya ısı verir.
Oksijen, flordan sonraelektronegativite değeri en yüksek olan elementtir.. Oksijenin 16O, 17O ve 18O olmak üzere üç tane doğal izotopu vardır. Tabiatta oksijen diatomik yapılı olarak O2 molekülleri şeklinde bulunur. Oksijen gazı molekülündeki bağı koparmak için yüksek enerji gerekir (494 kJ/mol). Bu sebeple oksijenin reaksiyonları yavaş ve yüksek sıcaklıkta gerçekleşir. Oksijen NŞA renksiz kokusuz bir gazdır. Soğutulduğunda mavi renkli bir sıvı hâline gelir. Oksijenin kaynama noktası –182,9 °C ve donma noktası –218,4 °C ‘dir. Normal şartlarda (0°C ve 1 atm) bir litre oksijenin kütlesi 1,43 gramdır. Aynı şartlarda 1 litre hava ise 1,29 gramdır.Normal koşullarda oksijen gazı suda çözünür. 0°C ve 1 atm basınçta 1 litre suda 31 mL oksijen gazı çözünür. Bu miktar da sudaki canlıların yaşaması için yeterli birmiktadır. Suyun soğukluğu arttıkça suda çözünen oksijen miktarı da artar. Sıvı oksijen çok zayıf olarak mıknatıs tarafından çekilir. Bunun sebebi oksijen molekülünde çiftleşmemiş elektronların bulunmasıdır. Oksijen, solunum yapan canlıların hayatının devamı için gerekli olan bir elementtir. Solunum yoluyla akciğerlere alınan oksijen kandaki hemoglobinlerle birleşerek oksihemoglobinbileşiğini oluşturur. Bunlarda kanla birlikte vücuttaki en küçük hücrelere kadar nüfuz ederek vücuttaki proteinleri ve yağları yakar. Canlılar için gerekli enerji böylece sağlanır. Oksijen, anaerobik ortamda (oksijensiz) yaşayan bazı bakteriler hariç canlı hayatının devamını sağlar. Oksijen gazı, güneş ışığı ile birlikte suda bulunan zararlı bakterileri yok eder. Kullanma ve içme suları zaman zamanhavalandırılır. Böylece havanın oksijeninden istifade edilir. Elementel oksijen, asetilen kaynakçılığında yüksek sıcaklık elde etmek için, hastanelerde nefes zorluğu çeken hastaların solunumuna yardımcı olmak için oksijen çadırlarında; oksitleyici gaz olarak, füze yakıtlarında kullanılır.
Yeryüzünde bulunan en bol elementlerden biri olan oksijenin atom numarası 8 olup, bileşiklerinde –2 değerlik alır. Oksijenin diğer elementlerle oksit oluşum reaksiyonlarının çoğu ekzotermiktir ve dışarıya ısı verir.
Oksijen, flordan sonraelektronegativite değeri en yüksek olan elementtir.. Oksijenin 16O, 17O ve 18O olmak üzere üç tane doğal izotopu vardır. Tabiatta oksijen diatomik yapılı olarak O2 molekülleri şeklinde bulunur. Oksijen gazı molekülündeki bağı koparmak için yüksek enerji gerekir (494 kJ/mol). Bu sebeple oksijenin reaksiyonları yavaş ve yüksek sıcaklıkta gerçekleşir. Oksijen NŞA renksiz kokusuz bir gazdır. Soğutulduğunda mavi renkli bir sıvı hâline gelir. Oksijenin kaynama noktası –182,9 °C ve donma noktası –218,4 °C ‘dir. Normal şartlarda (0°C ve 1 atm) bir litre oksijenin kütlesi 1,43 gramdır. Aynı şartlarda 1 litre hava ise 1,29 gramdır.Normal koşullarda oksijen gazı suda çözünür. 0°C ve 1 atm basınçta 1 litre suda 31 mL oksijen gazı çözünür. Bu miktar da sudaki canlıların yaşaması için yeterli birmiktadır. Suyun soğukluğu arttıkça suda çözünen oksijen miktarı da artar. Sıvı oksijen çok zayıf olarak mıknatıs tarafından çekilir. Bunun sebebi oksijen molekülünde çiftleşmemiş elektronların bulunmasıdır. Oksijen, solunum yapan canlıların hayatının devamı için gerekli olan bir elementtir. Solunum yoluyla akciğerlere alınan oksijen kandaki hemoglobinlerle birleşerek oksihemoglobinbileşiğini oluşturur. Bunlarda kanla birlikte vücuttaki en küçük hücrelere kadar nüfuz ederek vücuttaki proteinleri ve yağları yakar. Canlılar için gerekli enerji böylece sağlanır. Oksijen, anaerobik ortamda (oksijensiz) yaşayan bazı bakteriler hariç canlı hayatının devamını sağlar. Oksijen gazı, güneş ışığı ile birlikte suda bulunan zararlı bakterileri yok eder. Kullanma ve içme suları zaman zamanhavalandırılır. Böylece havanın oksijeninden istifade edilir. Elementel oksijen, asetilen kaynakçılığında yüksek sıcaklık elde etmek için, hastanelerde nefes zorluğu çeken hastaların solunumuna yardımcı olmak için oksijen çadırlarında; oksitleyici gaz olarak, füze yakıtlarında kullanılır.
Kaynak: Kimya 1, Sürat yayınları, Altın seri, Necdet Çelik, Ali Rıza Erdem, Ayhan Nazlı, Varol Gürler, Hulusi Patlı, Hasan Karabürk, 1997, İstanbul
Etkileşim.