Alaşımlar

ALAŞIMLAR


Alaşım: İki veya birkaç maddenin muhtelif oranlarda beraberce eritilerek meydana getirilen karışıma alaşım denir.
Alaşımda cıva bulunursa malgama adını alır. Cıva yalnız demir ve platin madenleriyle malgama yapmaz. Madenlerin çeşitli özellikleri vardır. Bazı madenler yumuşak yalnız başına kullanılamazlar. Altın ve gümüş gibi. Bazı madenler ise döküme elverişli değildirler. Bakır gibi, bazıları kolayca aşınabilirler. Bazıları dayanıklı veya dayanıksızdırlar. Bazıları yüksek ve bazıları da alçak sıcaklıkta ergirler. İşte madenlerin gösterdikleri bu çeşitli özelliklerden ötürü teknikte layıkıyla faydalanmak için ve daha elverişli olmalarını temin amacıyla alaşımlar yapıldı. Mesela bakır döküme elverişli olmadığından bakırı kalayla birlikte eriterek tunç ve çinko ile eriterek pirinç alaşımları yapıldı. Alaşımlar; kendisini meydana getiren madenlerin erime noktalarından daha aşağı derecede eridikleri için teknikte kullanılmaya elverişlidirler.
Alaşımların Elde Edilmesi
Alaşımlar: Birden fazla çeşitli maden parçaları eritilmek suretiyle elde edilir. Madenlerin oksitlenmelerine engel olmak için kömür tozu ile örtülür ve toprak bir pota içerisinde eritilir. Eğer madenlerden biri uçucu ise diğer maden erimekte iken diğeri ile karıştırılır. Uçmadan meydana gelecek eksikliği tamamlamak için biraz fazla miktar maden konur.
Çok miktarda alaşım elde etmek için reverber fırınlarında ergitilerek yapılır
Alaşımların Özellikleri
  • Alaşımlar, yoğun olup maden parlaklığında, ısı ve elektriği iletirler. Bazıları beyazdır. Fakat bakır ve altın gibi renkli madenler yeteri miktarda bulunursa alaşımlar renklidir.
  • Genel olarak alaşımlar, kendini teşkil eden maddelerden daha sert, fakat daha az levha haline gelebilir ve dayanıklıdırlar. Çok fazla levha ve yaprak haline gelebilen altın, antimon veya kurşun ile karıştırıldığı zaman sert ve kırılabilir.
  • Bakırda, kalayla birleştiği zaman levha haline gelebilme özeliğini kaybeder.
  • Alaşımlarda her iki metal, hem katı hem de sıvı halinde birbiri içerisinde ergimiştir.
  • Metaller birbiri içerisinde erimezler. Bu takdirde alelade bir karışım meydana gelmiştir. Bu alaşım mikroskop altında iki çeşit kristal gösterir. Kurşun-Antimon alaşımı gibi.
  • Alaşım kristali, her iki atom sayıları oranında ihtiva eder. Sodyum malgaması, Bakır-Çinko alaşımı, Alüminyum-Bakır alaşımı, Demir- Karbon alaşımı gibi. Fakat bu şekildeki alaşımlar teknik bakımdan kullanılmaya elverişli değildir. Çünkü bunlar çok kırılıcıdır.
  • Alaşımlar genellikle kendilerini meydana getiren metallerden daha az aktiftirler. Örneğin, sodyum malgaması suyu daha yavaş ayrıştırır. Halbuki sodyum suya çok kuvvetli etki yapar.
Alaşımlar: Yapılarına giren az eriyebilen madenlerden daha fazla ve daha kolaylıkla eriyebilir. Bir kısmı bu madenlerden en ziyade eriyebilen madenin erime derecesinden daha aşağı bir derecede erir. Mesele kurşun 335 0 C, bizmut 264 0 C, kalay 228 0 C eridiği halde Bi8 , Pb 5 , Sn 3 kısımlardan ibaret olan alaşım 94,5 0 C de erir.(Darcet) darse alaşımı.
Bakır ve kalay alaşımı zamanla dayanıklılığını kaybeder. Bakır birçok alaşımların yapısına girer. Kıymetli madenlerden gümüş ve altına sertlik verir. Parlaklık ve renklerini bozmadan, inceliklerini korur.
Kimyasal Özellikleri

  • Uçabilen bir madeni bulunan alaşımları ısı analiz eder. Bundan altın ve gümüş elde etmekte faydalanılır.Altın veya gümüş tozu önce cıva ile karıştırılır.Güderiden süzülerek cıvanın fazlası çıkarılır ve sonra alaşım ısıtılarak uçabilen madde ayırt edilir. Alaşımlar, alaşımları teşkil eden maddelerden daha az oksitlenebilen ve asitlerden daha az etkilenebilen karışımlardır.
  • Genel olarak oksijen, alaşımlar üzerine etki eder. Bu halde madenden biri bir asit oksidi, diğeri, bir baz oksidi yapar. İşte bunun içindir ki kalay ve kurşun, antimon ve potasyumdan ibaret alaşımlar alevle yanar. Bazı madenler kimyaca birleşmişler ve birtakım alaşımlar yapmışlardır.
  • Mesela; (Sodyum cıva malgaması),(Bakır çinko),(Alüminyum bakır),(Demir karbon) bileşikleridir.Fakat bu alaşımların teknikte kullanılmaları elverişli değildir. Çabuk kırılabilirler. Bu alaşımlar belirli oranlar kanununa göre teşekkül etmişlerdir.
  • Alaşımların mikroskopla incelenmelerine gelince; bir alaşımın parlak yüzeyi üstüne asitler veya bazı kimyasal ayıraçlar dökülürse alaşımda muhtelif renkler görülür. Etkimeler birbirinden farklıdır. Madenin cinsine göre çeşitli irili ufaklı çukurlar meydana gelir eski şekliyle karşılaştırılır. Mikroskopta incelenir ve fotoğrafı alınır.
    Önemli Alaşımları Bulunan Elementler
    Bakır (Cu)
    Bakır, önemli alaşımların çoğunun bileşimine girer. Değerli madenlerle karışarak , onlara, renk ve parlaklıklarını bozmaksızın sertlik ve ince kısımlarını bile koruma özelliği verir.
    Bronzlar (tunçlar); Bakır, kalay ile çok önemli olan tunçları teşkil eder. Topların tuncu dayanıklılık bakımından önemlidir. Çanların tuncu, top tuncuna göre kalayın daha çok oranda bulunduğu tunçtur. Bu tunç kırılabilir, fakat çok tınlar.
    Bakır alüminyum ile çok sert bir tunç meydana getirir. Silisli ve fosforlu tunçlar da vardır.
    Bakır, çinko ile pirinci oluşturur. Çinko ve nikel ile de mayekor (taklit gümüşü) yapar.
    Çinko (Zn)
    Çinko, daima alaşımları halinde kullanılır. En önemli alaşımları pirinç, bronz ve beyaz metaldir. Pirinç; çinko ve bakır alaşımı olup, alaşımda bu iki metalin oranları çok değişiktir. Fakat en çok kullanılan tipinde bakır %60, çinko %40 oranında bulunur. Bronz; Bakır ve kalay alaşımı olup, bir miktar çinko ilave edilir. Beyaz metal; çinko bakır,alüminyum ve magnezyum metalleri karışımından ibaret bir alaşımdır. Son zamanlarda, otomobil endüstrisinde karbüratör, yakıt pompası, radyatör, kapı kolları v.b. gibi parçaları yapmakta çok kullanılır.
    Çinkonun ikinci derecede önemli bir alaşımı Alman gümüşüdür. (Yeni gümüş). Bileşimi; bakır, nikel ve çinko metallerinden ibarettir. Alaşımın gümüşle ilgisi olmamasına rağmen, gümüşe benzediği için bu isim verilmiştir.
    Alüminyum
    Alüminyum tunçları, ekonomi bakımından, elektrik fırınında 70 kg bakır ile 40 kg korenden veya boksitle kömür parçalarından oluşan karışım ısıtılarak yapılır; alümin Al2O3indirgenir. Karbon monoksit çıkar ve %14 alüminyumu bulunan bir alaşım elde edilir. Bu alaşım yeter miktarda bakır ile beraber eritilirse, tunçtan daha çok dayanıklı alaşımlar elde edilir.
    Demirli alüminyum; işlemde bakır yerine font konularak, %90 demir ve %10 alüminyumu bulunan demirli alüminyum (Ferro-Alüminium) elde edilir. Bu alaşım demir veya çeliği arıtmak için kullanılır. 10 kısım alüminyum ve 90 kısım bakırdan ibaret alaşımlar alüminyum tuncunu yapar; bu alaşım altın parlaklığını ve demirin sağlamlığını haizdir. Bu alaşım, 1 kg bakır ve 1 kg çinko ile beraber tekrar edilirse adi pirinçten daha sağlam ve daha sert alüminyum pirinci meydana gelir. Alüminyum pirinci nikel ile beraber tekrar eritilirse, gayet dayanıklı ve kolaylıkla kalıba dökülebilir bir yeni alaşım meydana gelir. 10 kısım kalay ve 100 kısım alüminyumdan ibaret alaşım, alüminyumun renk ve bir dereceye kadar hafifliğini korur. Daha kolay ,işlenir. Alüminyumu lehimler.
    Silimin: %86 alüminyum ve %14 silisyumdan ibarettir. Bunlardan başka duralüminyum, magnalyum ve elektron alaşımları da vardır.
    Alüminyumun gümüş, altın ile olan alaşımları da ziynet yapmakta kullanılır.
    Kurşun (Pb)
    Kurşun alaşımlarını yapmada maksat, sert, sert olduğu kadar esnek ve kırılmaya karşı dayanıklı, erime noktaları düşük bir metal karışımı elde etmektir. Bunlar arasında en önemlileri;
    Lehim; Erime noktası 182oC olan bu alaşım %40 kurşun, %60 kalaydan oluşur.
    Kurşun-antimon alaşımı: Bileşimi: %13-25 kurşun, %75-87 antimondur. Çok sert olup kırılganlıkları biraz fazladır. Yüksek basınçlara dayanamazlar. Bu kötü özelliği ortadan kaldırmak için karışıma bir miktar kalay ilave edilir. Örnek; %73 kurşun, %15 antimon ve %12 kalaydan ibaret alaşımdan matbaa harfleri yapılır. Sert ve basınca dayanıklıdır.
    En Önemli Alaşımlar
    Şimdi burada bazı önemli alaşımlar incelenecektir.
    Bakır alaşımları
    Bakır + Kalay ® Tunç
    Bakır + Çinko ® Pirinç
    Bakır + Çinko + Nikel ® Mayakor
    Bakır + Çinko + Kalay ® Teknik eserler tuncu
    Bakır + Alüminyum ® Fen aygıtlarında, deniz valfleri, pervaneler, dümenler.
    Altın, gümüş ve altın, bakır alaşımları
    Altın + Gümüş ® Yeşil altın
    Altın + Gümüş ® Solmuş yaprak altını
    Altın + Gümüş ® Su yeşili altını
    Altın + Gümüş + Bakır ® Roz altını
    Altın + Gümüş + Bakır ® Sarı, çok beyaz, değerli İngiliz altını
    Kurşun alaşımları
    Kurşun + Kalay ® Lehim
    Kurşun + Arsenik ® Saçma ve mermi
    Kurşun + Antimon + Kalay ® Matbaa harfleri
    Demir alaşımları
    Krom + Demir ® Tel-silindir yatakları
    Demir + Nikel ® Fen aletleri
    Demir + Nikel ® Ampul teli
    Demir + Molibden ® Yüksek hızlı dökümde
    Demir + Volfram ® Parça dökümünde (tungsten çeliği)
    Demirin fosforlu, karbonlu, silisyumlu, çelikleri de önemli alaşımlardandır.
    Nikel alaşımları
    Bakır + Nikel ® Asit tankları (Monel Metal)
    Nikel + Krom ® Elektrik demiri ve elektrik ızgarası.
    En Çok Bulunan Metal
    Adı
    Bileşim yüzdesi
    Bazı kullanış yeri
    ALÜMİNYUM
    Duralumin
    Al-95, Cu-4, Mg-1
    Uçak endüstrisinde
    Mağnalyum
    Al-90, Mg-10
    Uçak ends.ve terazilerde
    BİZMUT
    Wood metali
    Bi-50, Pb-25
    Sn-12,5, Cd-12,5
    Elektrik sigortalarında
    Alüminyum
    bronzu
    Cu-90,Al-10
    Fen aletlerinde
    Çan metali
    Cu-75,Sn-25
    Çan imalinde
    BAKIR
    Pirinç
    Cu-65,Zn-35
    Elektrik malzemesi
    imalinde
    Bronz
    Cu-82, Sn-16, Zn-2
    Madalya ve heykelde
    Alman gümüşü
    Cu-50 Ni-25 Zn25
    Elektrik reostalarında
    Top metali
    Cu-90, Sn-10
    Top imalinde
    Nikel para
    Cu-75, Ni-25
    Para basmada
    ALTIN
    Altın para
    Au-90, Cu-10
    Altın para basmada
    18 ayar altın
    Au-75, Cu-25
    Mücevhercilikte
    Beyaz altın
    Au-65, Ni-35
    Mücevhercilikte
    Krom çeliği
    Fe-97, Gr-3
    Silindir yatağı, tel
    Sert demir
    Fe-86, Si-14
    Asit tankı
    İnvar
    Fe-64, Ni-36
    Fen aletleri
    Manganez
    çeliği
    Fe-86, Mn-14
    Kasa, dolap, taşkırıcı
    Molibden
    çeliği
    Fe-95, Mo-5
    Yüksek hızlı dökümde
    DEMİR
    Nikel çeliği
    Fe-94, Ni-6
    Asma köprü yapmakta
    Platinit
    Fe-85, Ni-15
    Ampul teli
    Silisyum çeliği
    Fe-97, Si, 3
    Otomobil yayı
    Krom çeliği
    Fe-85, Si-3
    Mutfak malzemesi
    Tungsten
    çeliği
    Fe-92, W-8
    Parça dökümünde
    KURŞUN
    Saçma, mermi
    Pb-99,5, As-0,5
    Saçma ve mermi yapımı
    Matbaa metali
    Pb-82 Sb-15 Sn-3
    Harf dökümünde
    CIVA
    Malgamalar
    Hg+SnCu, Ag, Au
    Metal elde etmek ve diş dolgusunda
    Monelmetal
    Ni-66, Cu-34, Fe-6
    Asit tankları
    NİKEL
    Nikrom
    Ni-60, Cr-15, Fe-25
    Elektrik demiri ve elektrik ızgarası
    Perm alaşımı
    Ni-80, Fe-20
    Elektrik transformatörleri
    PLATİN
    Platinium
    Pt-95, Ir-5
    Mücevhercilikte
    Gümüş para
    Ag-90, Cu-10
    Gümüş para basmakta
    GÜMÜŞ
    Sterlin
    Ag-62,5, Cu-37,5
    İngiliz gümüş parası
    ve gümüş eşya yapımı
    Babbitt metal
    Sn-45, Pb-40, Sb-13,Cu-2
    Makine yatağı
    KALAY
    Britanya metali
    Sn-90, Sb-8, Gu-2
    Süs eşyasında
    Lehim
    Sn-60,Pb-40
    Metalleri birleştirmekte



    Bu Konu ekimya.com sitesinden alıntıdır...
counter Etkileşim.

Paylaş


Bu Yazıyı Beğendinizmi?


Benzer Konular